De vooruitzichten van het Nederlandse bedrijfsleven over de eigen verkopen op de korte termijn zijn sinds de zomer sterk verslechterd. De economie zal naar verwachting tijdelijk weer een stap terug moet doen. Vooral de commerciële dienstverlening heeft pessimistischere verwachtingen voor de komende maanden. Het ING Economisch Bureau verwacht dat de economie met zo’n 2% krimpt in het vierde kwartaal. In 2021 herstelt de economie zich grotendeels, met een groei van 2,6%.
Verwachtingen bedrijfsleven in lijn met krimp in het vierde kwartaal
De meest recente enquêtecijfers van de Europese Commissie wijzen op een krimp van enkele procenten in het vierde kwartaal. Dat blijkt uit een nieuwe indicator van het ING Economisch Bureau. Elke maand geven bedrijven uit de commerciële dienstverlening, detailhandel industrie en de bouw hun verwachtingen over hun productie, bedrijvigheid, omzet of orderpositie op de korte termijn af. Het ING Economisch Bureau heeft op basis van deze cijfers een indicator ontwikkeld voor de verwachte afzet van het Nederlandse bedrijfsleven. Mede op basis van deze verwachtingenindicator – die sterke samenhang vertoont met de ontwikkeling van het bruto binnenlands product – raamt het ING Economisch Bureau een economische krimp van 2% in het vierde kwartaal ten opzichte van een kwartaal eerder.
Daling afzetverwachtingen vooral door commerciële dienstverlening
Vooral in de commerciële dienstverlening zijn de verwachtingen recent sterk verslechterd. Sinds juli lieten de afzetverwachtingen van het bedrijfsleven al een dalende lijn zien, maar vooral in oktober en november lagen de verwachtingen als gevolg van de daling bij de commerciële diensten een stuk lager dan in de zomer. Naast de ondernemers in de commerciële dienstverlening zijn ook de ondernemers in de industrie en detailhandel minder optimistisch geworden, maar daar was de terugval wel kleiner. De bouw daarentegen oordeelde zelfs wat positiever over de orderpositie.
Negen dienstverleningssectoren in top-10 van bedrijfstakken met lage verwachtingen
Van de top-10 meest pessimistische sub-bedrijfstakken wat betreft de afzetverwachtingen in november doen negen bedrijfstakken aan commerciële dienstverlening. Lage verwachtingen zijn dus groot in de commerciële dienstverlening en worden daarbinnen breed gedeeld. Kunst en cultuur stonden bovenaan deze top-10, gevolgd door cafés en restaurants.
Tweede dip minder diep dan de eerste
De neergang aan het eind van 2020 is naar verwachting van het bedrijfsleven minder diep dan bij de eerste lockdown van maart. De contactbeperkingen zijn nu minder streng. Zo zijn mensen in contactberoepen nu wel aan het werk, zijn er meer winkels toegankelijk en zijn scholen open (waardoor ouders vaker en productiever kunnen werken). In april en mei droegen de detailhandel en vooral ook de industrie - naast uiteraard de commerciële dienstverlening - bij aan pessimistische afzetverwachtingen. Beide sectoren waren in november weliswaar minder positief over de komende drie maanden dan in de zomer, maar in vergelijking met de periode van de eerst lockdown zijn zij nu nog redelijk optimistisch. De industrie lijkt minder getroffen door de coronacrisis dan de dienstverlening, zeker nu minder sprake lijkt van minder leveringsproblemen uit bijv. landen als China. Tegelijkertijd lijken delen van de detailhandels zelfs te profiteren, zoals webwinkels.
Nederlandse commerciële dienstverlening Europees gezien geen uitzondering
In vergelijking met dezelfde sector in andere hoogontwikkelde Europese economieën is de Nederlandse commerciële dienstverlening in november niet uitzonderlijk pessimistisch over de afzet in de komende drie maanden. Voor het eurogebied als geheel geldt net als in Nederland: de commerciële dienstverlening is pessimistischer over de afzet in de komende drie maanden dan de bouw, detailhandel en industrie.
Positieve vooruitzichten ondanks flinke tijdelijke achteruitgang
Marcel Klok, macro-econoom van ING Nederland: “Al met al verwachten we dat de economie met zo’n 2% krimpt in het vierde kwartaal. Dat is een noemenswaardige stap terug. Daarmee valt het bbp terug naar 95% van het niveau van voor de coronacrisis.” Als in het eerste kwartaal van 2021 de contactbeperkingen weer geleidelijk milder worden en de gevolgen van het coronavirus de economie minder remmen, zal de economie weer opkrabbelen. Zo groeit de economie naar verwachting met 2,6% in het jaar 2021 (zie de ING Outlook 2021) en bereikt deze aan het eind van volgend jaar 99% van het pre-crisis niveau.
