Binnen de Nederlandse horeca groeit het aantal ondernemingen dat middels een franchise formule exploiteert nog steeds. Naast de van oorsprong typische fast-food sector (denk aan McDonalds, KFC en Subway) zien we ook bij de cafés en restaurants (zoals ’t Zusje, Gauchos en De Beren) een toename van het aantal franchisezaken.
Tot 2021 was franchise niet in de wet geregeld. Het gevolg was dat de juridische spelregels bij een franchiseovereenkomst niet altijd even duidelijk waren. Inmiddels is per 1 januari 2021 de Franchisewet van kracht geworden. Door deze wet is nu op bepaalde vlakken duidelijkheid gecreëerd voor de rechten van zowel franchisenemers als franchisegevers. Voor de franchiseovereenkomst die vóór 1 januari 2021 zijn gesloten gold nog een overgangsperiode. Die overgangsperiode loopt per 1 januari 2023 af, waarna alle franchiseovereenkomsten moeten voldoen aan de Franchisewet. Reden om de belangrijkste spelregels nog eens op een rij te zetten.
Wat is franchise?
De wet omschrijft franchising als een overeenkomst waarbij de franchisegever aan een franchisenemer tegen vergoeding het recht verleent en de verplichting oplegt om een franchiseformule op de door de franchisegever aangewezen wijze te exploiteren voor de productie of verkoop van goederen dan wel het verrichten van diensten.
LOFF Advocaten is specialist in de horecabranche en staat horecapartijen, zoals horecaondernemers, leveranciers en (ver)huurders, veelvuldig bij. Voor meer info: www.loffadvocaten.nl
In de praktijk gaat het om een samenwerking tussen een zelfstandige ondernemer (de franchisenemer) en een franchiseorganisatie (de franchisegever), waarbij de franchisenemer tegen betaling gebruik maakt van de (meestal succesvolle) formule van de franchisegever. Franchiseformules zijn heel divers en variëren in de mate waarin de franchisenemer vrijheid heeft om zijn exploitatie zelf in te vullen. In de regel geldt dat hoe groter de franchiseorganisatie, hoe kleiner de bewegingsvrijheid van de franchisenemer is.
Franchisewet
In de Franchisewet, die per 1 januari 2023 dus voor alle franchiseovereenkomsten geldt, is een kader geschapen voor vier aspecten van de samenwerking tussen de franchisegever en de franchisenemer die belangrijk zijn voor een evenwichtige verhouding. Het gaat om de volgende aspecten:
- de precontractuele uitwisseling van informatie
Tijdens de precontractuele fase (de periode voor het zetten van een handtekening) moeten de franchisegever en de beoogd franchisenemer elkaar tijdig (ten minste vier weken vóór het sluiten van de overeenkomst) bepaalde informatie verstrekken. De bedoeling hiervan is dat de franchisegever en beoogd franchisenemer beide in staat moeten zijn om een reële inschatting te maken van de risico’s van het sluiten van de franchiseovereenkomst. Daarbij kan gedacht worden aan het verstrekken van een (definitief) concept van de franchiseovereenkomst door de franchisegever. De franchisenemer heeft dan voldoende tijd om de overeenkomst te (laten) beoordelen.
- de tussentijdse wijziging van een franchiseovereenkomst
De Franchisewet bepaalt verder welke informatie de franchisegever tijdens de looptijd van de franchiseovereenkomst aan de franchisenemer moet verstrekken. Deze informatieplicht van de franchisegever dient ervoor dat de franchisenemer zich op tijd kan voorbereiden op bepaalde plannen van en ontwikkelingen bij de franchisegever.
- beëindiging van de franchisesamenwerking
Voorts dient in de franchiseovereenkomst een regeling te worden opgenomen met betrekking tot goodwill. Aan de hand daarvan moet kunnen worden bepaald of er goodwill aanwezig is in de onderneming van de franchisenemer en zo ja, hoeveel, en in welke mate deze goodwill aan de franchisegever is toe te rekenen. Indien de franchiseovereenkomst eindigt en de franchisegever de exploitatie wenst voort te zetten, zal over deze goodwill dienen te worden afgerekend.
De meeste franchiseovereenkomsten bevatten bovendien een post-contractueel non-concurrentiebeding. Dit is een regeling die de franchisenemer beperkt in zijn mogelijkheden om na het einde van de franchiseovereenkomst met de franchisegever te concurreren. De Franchisewet regelt wanneer een post-contractueel non-concurrentiebeding geldig is. Het non-concurrentiebeding mag bijvoorbeeld niet langer dan tot een jaar na het einde van de franchiseovereenkomst geldig zijn.
- het overleg tussen de franchisegever en zijn franchisenemers
Verder heeft de franchisegever op grond van de Franchisewet onder bepaalde omstandigheden voorafgaande instemming van de franchisenemer nodig indien er plannen zijn om de franchiseovereenkomst te wijzigen of een afgeleide formule te exploiteren. Gedacht kan worden aan wijzigingen van de huisstijl, investeringen in software en inventaris, of andere maatregelen die door de franchisegever worden voorgeschreven. Dit kan in de praktijk voor de franchisenemer tot onvoorziene kosten leiden. Franchisenemers hebben dan een zeker instemmingsrecht. In de praktijk wordt echter vaak afgesproken dat de franchisegever de franchiseovereenkomst eenzijdig kan wijzigen zolang de daarmee gepaard gaande kosten een bepaalde financiële grens (een drempelwaarde) niet overstijgen.
Einde overgangsperiode
Voor franchiseovereenkomsten gesloten na 1 januari 2021 geldt de Franchisewet direct. Om franchisegevers en franchisenemers de kans te geven hun reeds bestaande (vóór 1 januari 2021 gesloten) franchiseovereenkomsten in lijn te brengen met de Franchisewet, is een overgangsperiode van 2 jaar ingesteld. Deze overgangsperiode geldt in het bijzonder voor de bepalingen over het instemmingsrecht, de waardebepaling en het concurrentiebeding. Gedurende deze periode van 2 jaar kunnen franchisegevers en franchisenemers in onderling overleg afspraken daarover maken.
De franchiseovereenkomsten moeten dus uiterlijk op 31 december 2022 zijn aangepast. Een datum die met rasse schreden nadert en absoluut aandacht behoeft in het geval een bestaande franchiseovereenkomst nog niet in lijn met de Franchisewet is aangepast. Wordt een franchiseovereenkomst niet op tijd aangepast, dan kan dit grote gevolgen hebben. De overeenkomst kan zelfs (deels) zijn rechtskracht verliezen, wat bijvoorbeeld voor een franchisegever zou kunnen leiden tot terugbetaling van betaalde vergoedingen en zelfs schadeplichtigheid. Voorziet u problemen bij het wijzigen van de franchiseovereenkomst en wilt u daarbij geholpen worden, neem dan vrijblijvend contact op ons.
Blijf je graag op de hoogte?
Eén keer per week het actuele en relevante cafénieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
