Midden in Alkmaar staat het Waaggebouw. Het is het eeuwenoude episch centrum van de Hollandse kaashandel én het onderdak van het Alkmaars KaasdragersGilde. Het gilde is met zijn 431 jaar het oudste gilde van Nederland. Overigens, dat kaasdragersgilde wordt rap oud, want in 2003 vierde het zijn 375ste verjaardag.
Een aantal jaren na die viering werden op een zijspoorzolder van de gemeentearchieven documenten gevonden waaruit bleek dat het kaasdragersgilde niet in 1628 werd opgericht, maar in 1593. Zoals de kaasdragers zelf zeggen is hun gilde binnen vijftien jaar dus vijftig jaar ouder geworden. Degene die nu klaagt over ouder worden kan wel kakelen, maar moet dan ook eieren leggen.
Enfin, het kaasdragersgilde heeft een kaasdragersbier laten brouwen. Dat gebeurde eeuwen geleden ook al, net zoals andere gilden dat deden. De gildeleden waren immers mannen die zware ambachten uitoefenden en na het gedane werk graag weer op kracht kwamen met een flinke pul bier. Let wel, dit was een heel ander soort bier dan we tegenwoordig kennen. Het waren bieren voor dagelijks gebruik en die bieren waren niet sterker in alcohol dan 2 procent. Veel van die vroegere gildebieren zouden we tegenwoordig ‘etikettenbier’ noemen. De brouwerij brouwde een soort bier en verkocht dat aan verschillende gilden als kaasdragersbier of schuttersbier.
"Dit is minder smeuïg dan het verhaal dat kinderen bij hun ontbijt bier dronken."
Tijdens mijn bezoek aan de kaasdragerskamer in het Waaggebouw kwam de vraag wat ik van het nieuwerwetse kaasdragersbier vind. “Als je naar het bier in het glas kijkt, valt de donkerblonde tot koper amberachtige kleur op. Het bier is licht troebel, een mooie verwijzing naar vroegere tijden. De geur heeft een hint van geroosterd brood en wat licht fruitige kenmerken, als abrikoos en bloedsinaasappel. De smaak is zoals je door de kleur mag verwachten: moutig, biscuitachtig en met een zachte karamelsmaak. Heel prettig dat daartegenover in de afdronk een kruidige bitter staat.” zeg ik.
De kaasdragers staan me met verbazing aan te kijken. “Nou, ik vind hem gewoon lekker hoor!” roept er één lachend.
Het proeven en benoemen van verschillende smaken is lastig. Maar we maken het onszelf ook erg makkelijk tegenwoordig. Lekker en niet lekker lijken wel basissmaken geworden te zijn. Door het proeven een beetje extra aandacht te geven is het benoemen van smaken al snel heel veel makkelijker. En door een beetje logisch na te denken. Het hardnekkige verhaal dat er in de middeleeuwen alleen maar bier gedronken werd in plaats van water, doet nog steeds de ronde. Dat zou zijn omdat het grachtenwater in de steden te vervuild was om te drinken. En dat klopt ook. Bovendien was bier naast dorstlessend ook nog voedzaam door de toegevoegde vermoutte granen. Maar regende het nooit in de middeleeuwen?
In het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen is te zien hoe men vroeger werkelijk met water omging. Aan de dakrand van een huis hingen zogenaamde klapgoten, waarmee regenwater werd opgevangen en - afhankelijk van welke kant de goot opgeklapt stond - binnenshuis of buitenshuis bewaard werd. Het water in de ton binnenshuis werd gebruikt als drinkwater. Men wist dat als de wind vanaf de Zuiderzee kwam, de regen zouter smaakte dan wanneer de wind vanaf land kwam. Maar dit verhaal is natuurlijk minder smeuïg dan het verhaal dat kinderen bij hun ontbijt bier te drinken kregen. Dat gebeurde ook heus wel, maar als de bieren van de middeleeuwen vergeleken blijven worden met de bieren van tegenwoordig, mag het hele gerucht van mij rechtstreeks naar een zijspoorzolder.
Richard Moerkerk is de vaste columnist van De Cafékrant, internationaal biersommelier en eigenaar van De BierBasiliek. Iedere maand publiceert hij een inspirerende column. Lees ze hier. Ontdek ook de fascinerende wereld van bier met Richard Moerkerk in zijn boek 'Bier als de vrouw van mijn dromen', waarin hij grappige anekdotes, leerzame weetjes en heerlijke bierrecepten deelt.
Blijf op de hoogte!
Eén keer per week het actuele en relevante cafénieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
