STAP presenteerde een overzicht van actuele studies over effectieve prijsmaatregelen om alcoholproblematiek terug te dringen. Van deze maatregelen spant de invoering van een minimumprijs voor alle soorten alcoholhoudende drank de kroon.
Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP heeft de resultaten van 6 recente Europese wetenschappelijke studies samengevat die het verband duidelijk maken tussen de prijs van alcohol en de omvang van de schade die alcoholgebruik veroorzaakt.
Alle studies wijzen uit dat de prijs die de consument betaalt voor alcohol er toe doet, vooral bij jongeren en probleemdrinkers. Een structureel hogere prijs voor alcohol betekent niet alleen minder alcoholgerelateerde ziektes en minder alcoholdoden, maar leidt ook tot een aantoonbare afname van criminaliteit en ziekteverzuim waarbij alcohol in het spel is. Op basis van deze conclusies pleit STAP voor het invoeren van een minimumprijs voor alcohol in Nederland.
Een wettelijke minimumprijs voor alcohol heeft het meeste effect op jonge drinkers, bingedrinkers en zware drinkers
De overheid kan de prijs van alcoholhoudende dranken op verschillende manieren beïnvloeden. Zo bestaat er van oudsher voor de rijksoverheid de mogelijkheid om accijns te heffen. Verhoging van de accijnzen heeft effect, zoals uit een onlangs verschenen studie van het RIVM (2016) is gebleken. Eén van de voorwaarden om een accijnsverhoging te doen slagen is echter dat de fabrikant en de retailer de accijnsverhoging doorberekenen aan de consument. Dat gebeurt evenwel om marketingredenen niet altijd. Daarom is het wenselijk naast accijnsheffing óók een minimumprijs voor alcohol in te voeren. Een minimumprijs moet immers worden doorberekend aan de consument.
Een bodemprijs voor alcohol introduceren heeft als gevolg dat de totale alcoholconsumptie afneemt. Vooral jonge drinkers, bingedrinkers en zware drinkers gaan minder alcohol consumeren. Bij matige drinkers zijn er nauwelijks veranderingen in het drankgebruik.
Het meest effectief is een minimumprijs die geldt voor alle soorten alcohol, zowel voor de aankoop van alcohol in de winkel als voor het gebruik in de horeca. De minimumprijs bij de horeca dient hoger te zijn dan bij de supermarkt en de slijter.
Minimum Unit Price (MUP): Schotland neemt in de EU het voortouw
Schotland heeft al enige jaren geleden besloten een minimumprijs voor alcoholhoudende dranken in te voeren. Nog dit jaar wordt duidelijk of zo’n minimumprijs voor alcoholhoudende drank er ook echt komt. Onderzoekers (Meier, 2009) hebben in opdracht van de Schotse overheid berekend dat de invoering van een minimumprijs van 40 pence per unit (45 eurocent) in Schotland leidt tot een afname met 5,4% van de alcoholconsumptie, 6.300 minder ziekenhuisopnames, een afname van 21 miljoen pond per jaar aan ziektekosten, een besparing van 113 miljoen pond per jaar aan voorkomen van sterfte, 3.200 minder gevallen van criminaliteit en 29.000 minder verzuimdagen op het werk. De Schotse regering heeft uiteindelijk gekozen voor een minimumprijs van 50 pence per unit.
Voor het gehele Verenigd Koninkrijk is berekend dat een minimumprijs jaarlijks naar schatting 3.000 levens kan redden, terwijl de meerderheid van de consumenten jaarlijks slechts enkele ponden meer aan alcohol hoeft te besteden (Institute for Fiscal Studies, 2010).
De goedkoopste bieren in Nederland worden nu in de supermarkten aangeboden voor nog geen 5 euro per krat, dus zo’n 20 cent per flesje. Het betreft biermerken zoals Holger (Plus), AH Basic en Pitt (Jumbo). Het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP pleit ervoor dat het supermarkten verboden wordt om deze zeer goedkope bieren te verkopen. Dit kan door invoering van een minimumprijs. Een Nederlandse MUP die uitkomt op een minimumprijs van zo’n 35 cent per flesje bier is volgens STAP reëel waardoor een krat bier minimaal € 8,40 zal kosten.
De MUP in andere landen
Engeland heeft, anders dan Schotland, onder politieke druk besloten geen minimumprijs voor alcohol in te voeren maar een verbod op de verkoop van alcohol onder de kostprijs. Deze maatregel is volgens de onderzoekers nauwelijks effectief te noemen omdat er in Engeland relatief weinig producten onder de kostprijs worden verkocht.
Ierland overweegt een MUP in te voeren. In Ierland is alcohol verantwoordelijk voor drie doden per dag en ongeveer 4.000 meldingen van automutilatie per jaar.
In delen van Canada geldt reeds een minimumprijs voor alcohol.
Supermarkten en de horeca profiteren van de invoering van een minimumprijs
Uit een studie van het Institute for Fiscal Studies (2010) blijkt dat vooral de supermarkten hun inkomsten uit de verkoop van alcohol zien stijgen na de invoering van een minimumprijs en/of bij een totaalverbod op prijsacties. Er zal minder drank worden verkocht, maar tegen een hogere prijs, waardoor de inkomsten uit alcohol zullen stijgen. Zo levert de invoering van minimumprijs van 40 pence in combinatie met een totaalverbod op prijsacties de supermarkten en de slijters in Schotland jaarlijks 90 miljoen pond extra op. De horeca verdient 40 miljoen pond extra.
Bron: www.stap.nl
