Steeds meer gemeenten krijgen te maken met de dunne lijn die in enkele gevallen detailhandel van horeca scheidt. Dat deze lijn dun is, blijkt uit de stijgende hoeveelheid aan zaken die bij de rechter worden voorgelegd waarin specifiek de vraag wordt gesteld: is mijn zaak aan te merken als horeca- of detailhandelsbedrijf? Wie denkt dat het antwoord op deze vraag makkelijk te vinden is, komt dikwijls bedrogen uit. Sterker nog, de wet- en regelgeving blijkt op dit gebied lang niet altijd toereikend en bij de tijd.
Fastfood(restaurant)
Op het hoekje van de Amsterdamse Ferdinand Bolstraat en de Albert Cuypstraat is inmiddels een donutzaak gevestigd. De vele bezoekers die er vandaag de dag een donut kopen, hebben waarschijnlijk geen idee wat voor strijd er begin vorig jaar achter de schermen heeft plaatsgevonden. De New York Pizza-keten wilde graag een vestiging openen op de hierboven genoemde locatie. Uit de regels van het geldende bestemmingsplan bleek dat verschillende categorieën horeca waren toegestaan, waaronder het vestigen van een restaurant. Met de intentie om een wat luxere vestiging te openen, met zitplaatsen en bediening aan tafel, leek er voor New York Pizza in eerste instantie geen vuiltje aan de lucht.
Het gemeentebestuur had een andere mening. Een fastfoodrestaurant is niet aan te merken als restaurant zoals de regels in het bestemmingsplan voorschrijven, aldus het gemeentebestuur. Het gevolg hiervan is dat de aangevraagde omgevingsvergunning voor het aanbrengen van gevelreclame niet werd verleend door de gemeente. De plannen van New York Pizza konden definitief van tafel.
Kenmerken
Horecabedrijven bestaan er inmiddels in vele vormen. Zo vallen onder andere restaurants, cafés en discotheken te onderscheiden, waarbij elk type horecabedrijf eigen kenmerken bezit. Zo is het aannemelijker dat een discotheek meer geluidoverlast zal veroorzaken dan een restaurant. Daarentegen is het waarschijnlijker dat men eerder geuroverlast ervaart bij een restaurant dan bij een discotheek. Om al deze belangen goed te kunnen behartigen maken gemeenten in bestemmingsplannen onderscheid in horecabedrijven. Door het indelen van de horecabedrijven in verschillende categorieën, en vervolgens te bepalen welke categorie op welke plek wenselijk is, kan de gemeente eventuele overlast zoveel mogelijk beperken en de leefbaarheid van een gebied garanderen.
Het bovenstaande wordt bemoeilijkt door de opkomst van nieuwe concepten en vervaging van bestaande horecaformules. Denk hierbij aan de traiteur die toch enkele tafeltjes heeft om ter plaatse te kunnen eten. Hoofdzakelijk haalt men etenswaren af, maar er is een mogelijkheid om etenswaren aan tafel te nuttigen. Is er dan sprake van een restaurant? En wat als de aanwezige zitgelegenheden bij een sushizaak hoofdzakelijk bedoeld zijn om te kunnen wachten op bestellingen, is er dan sprake van een afhaalcentrum? Invulling van dit soort horecaformules is lang niet altijd even gemakkelijk. Neem daarbij het feit dat de ontwikkelingen in de horeca doorgaans niet bij te benen zijn door gemeentelijke regelgeving. Complicaties groeien (zeker in de grote steden) hierdoor als paddenstoelen uit de grond.
Klein verschil, grote gevolgen
Terug naar New York Pizza. Op de locatie is volgens het bestemmingsplan alleen een café of restaurantfunctie toegestaan, geen fastfood. De keten was het niet eens met het standpunt van het gemeentebestuur dat het restaurant, omdat ze er fastfood serveren, niet aan te merken is als restaurant en zocht steun bij de rechter. De eerste stap van de rechter was het nauwkeurig bekijken van het bestemmingsplan en de daarbij behorende regels. De regels van het bestemmingsplan voorzagen niet in het begrip ‘fastfoodrestaurant’ en leken dus ontoereikend te zijn.
Wanneer een begripsomschrijving ontbreekt, betrekt de rechter in zijn oordeel de aard van het gebruik en de planologische uitstraling van het horecabedrijf. Denk hierbij aan aspecten als zitgelegenheid, bediening, het soort etenswaren en de aan- of afwezigheid van een counter. In het geval van New York Pizza gaf zelfs de planologische uitstraling van het bedrijf geen uitsluitsel en greep de rechter terug aan zijn laatste strohalm, De Dikke Van Dale. De rechter kon de fastfoodketen geen soelaas bieden. Dat de vestiging van New York Pizza intenties had om naast pizzapunten, ook volledige gerechten en nagerechten te serveren was niet voldoende om aangemerkt te worden als restaurant.
Juist de verkoop van de pizzapunten gaf de doorslag. Het gemeentebestuur verwachtte terecht dat bezoekers de pizzapunten in de nabijheid van de zaak zouden nuttigen. Ondanks dat de pizzapunten verpakt worden meegegeven, volgt de rechter het standpunt van het gemeentebestuur. Omdat bezoekers de pizzapunten in de nabijheid zullen nuttigen, valt er meer overlast te verwachten dan bij een normaal restaurant waar gasten (alleen) in het restaurant de etenswaren nuttigen. New York Pizza is volgens de rechter geen restaurant en vist achter het net.
Detailhandel?
In het feit dat tevens detailhandel is toegestaan op de locatie ziet New York Pizza nog een laatste kans. Ook de vertegenwoordigers van de keten slaan De Dikke Van Dale er op na en komen tot de conclusie dat de activiteiten die New York Pizza ontplooit, aangemerkt kunnen worden als detailhandel. Het gaat volgens het alom bekende woordenboek om 'handel die direct aan de verbruikers levert'. Ironisch genoeg is juist de aanwezigheid van zitplaatsen, om aan de restaurantvereisten te voldoen, nu het obstakel om aangemerkt te kunnen worden als detailhandel. Volgens de rechter horen zitplaatsen niet bij detailhandel en dus vangt New York Pizza wederom bot.
Tot slot
New York Pizza heeft tot twee keer toe pech. Volgens de rechter betreft het geen restaurant, maar ook geen detailhandel en dus is door het gemeentebestuur terecht geweigerd omgevingsvergunning te verlenen. In dit geval pakt het combineren van meerdere activiteiten binnen het horecabedrijf negatief uit en kunnen de plannen voor deze specifieke locatie definitief de prullenbak in. De horecaformule die de pizzaketen voor ogen had, past niet in het bestemmingsplan. Hieruit valt te concluderen dat het belangrijk is jouw horecaformule vroegtijdig te toetsen aan het bestemmingsplan, alvorens tijd en geld te investeren. Zoals blijkt uit het geval van New York Pizza, kan zelfs een pizzapunt roet in het eten gooien.
Deze bijdrage is geschreven door Michèl Kaptein (links op de foto). Hij is werkzaam bij Catch Legal, dat bestaat uit een team van gedreven juristen. Op het gebied van horeca bezit Catch Legal veel expertise en op dit vlak staan ze horecaondernemers dagelijks bij. Meer info: www.catchlegal.nl
Klik hier voor de overige bijdragen van Catch Legal
