Bier is er tegenwoordig in een bijna oneindige hoeveelheid soorten en smaken en alleen al in Nederland ligt het aantal brouwerijen, uiteenlopend van kleine thuisbrouwers tot grote brouwerijketens, boven de achthonderd. Om zicht te houden op de ontwikkelingen presenteert De CaféKrant in de rubriek Brouwwereld de grote spelers op de nationale en internationale biermarkt. Met deze keer Weihenstephaner, de oudste actieve brouwerij van de wereld.
Weihenstephaner noemt zelf 1040 als het jaar waarin de brouwerij officieel begon, maar het verhaal van het bijbehorende klooster begint al ruim driehonderd jaar daarvoor. In 725 stichtte Sint Corbinianus samen met twaalf metgezellen een Benedictijns klooster op de Weihenstephan-heuvel in Freising, een Beiers plaatsje dat zo’n 40 kilometer ten noordoosten van München ligt. In de jaren daarna begonnen de monniken bier voor eigen gebruik te brouwen en er zijn ook restanten van een hoptuin in de buurt van het klooster gevonden. Volgens de overlevering startte Weihenstephaner in 1040 officieel als brouwerij nadat abt Arnold een vergunning verkreeg van het stadsbestuur om het bier ook buiten de kloostermuren te verkopen. Over het jaar 1040 bestaat tegenwoordig overigens enige controverse, aangezien het document dat naar dat startjaar verwijst wordt gezien als een vervalsing en het aannemelijk is dat er al eerder op grotere schaal werd gebrouwen in het klooster.
Reinheitsgebot
In de eeuwen erna groeide de productie van Weihenstephaner ondanks de nodige tegenslagen gestaag. Het klooster was in 955 al eens verwoest door binnenvallende Hongaren en in de vierhonderd jaar daarna volgden vier grote branden, drie uitbraken van de pest, een aantal hongersnoden en een aardbeving. De monniken lieten zich hier echter niet door uit het veld slaan en iedere keer werden het klooster en de brouwerij herbouwd. Vanaf de vijftiende eeuw bleven verdere natuurrampen uit en werd Weihenstephaner een bekend bier in de lokale gemeenschap, maar ook in de wijdere omtrek. In 1516 volgde een grote stap in de bekendheid van bier uit Beieren in het algemeen en Weihenstephaner in het bijzonder. Hertog Wilhelm IV vaardigde in dat jaar namelijk het Beierse Reinheitsgebot uit, dat vastlegde dat bier enkel gebrouwen mocht worden met drie ingrediënten: water, mout en hop. Dit zorgde voor een flinke groei, aangezien consumenten er nu verzekerd van waren dat het bier veilig was om te drinken. Concurrerende brouwerijen voegden nog weleens ingrediënten toe die schadelijk waren voor de gezondheid en in sommige gevallen zelfs dodelijk bleken. In een later stadium werd ook gist toegevoegd aan de lijst met door het Reinheitsgebot goedgekeurde ingrediënten.
Staatsbrouwerij
Alle in de middeleeuwen overleefde natuurrampen ten spijt, kwam er in 1803 toch een einde aan het Weihenstephaner-klooster. In dat jaar werd de abdij in het kader van een verregaande secularisatiecampagne door de Beierse overheid opgeheven en dit betekende dat de brouwerij en alle bijbehorende bezittingen onder controle van de staatsoverheid kwamen te staan. De monniken verdwenen in de jaren erna geleidelijk uit de brouwerij, maar niet voordat zij een nieuwe generatie seculiere brouwers hadden opgeleid. Nadat de Centrale Landbouw School in 1852 bij Weihenstephan neerstreek, werd het trainen van brouwers een belangrijke taak van de brouwerij en in 1930 werd deze academie opgenomen door de Technische Universiteit van München. De brouwerij zelf maakte in deze jaren juist een moeilijke periode door; de Duitse economie lag na de Eerste Wereldoorlog in duigen en ook de Tweede Wereldoorlog deelde op dit gebied een flinke dreun uit.
De Bayerische Staatsbrauerei Weihenstephan, zoals de brouwerij sinds 1921 officieel heet, wist deze moeilijke periode echter te overleven en groeide mee met de wederopbouw na 1945. Hoewel Weihenstephaner anno 2023 geldt als de oudste actieve brouwerij ter wereld, is het ook een van de modernste brouwerijen. Het bedrijf is eveneens een hoog aangeschreven opleidingscentrum, dat in de afgelopen decennia honderden brouwers heeft opgeleid. De brouwerij wordt daarnaast ondersteund door een wetenschappelijk centrum en dit biedt de brouwers de mogelijkheid om een collectie bieren van hoogstaande kwaliteit te brouwen. Weihenstephaner houdt ook nu nog altijd vast aan het meer dan 500 jaar geleden ingestelde Reinheitsgebot.
Bieren
Weihenstephaner geniet tegenwoordig voornamelijk bekendheid vanwege zijn makkelijk doordrinkbare bieren als de Hefeweizen en de Helles. De brouwerij produceert in totaal zestien verschillende soorten, waaronder verschillende alcoholvrije bieren, Dunkels, Festbieren voor het Oktoberfest en de feestdagen en een Naturradler. In 2022 won de brouwerij met zijn Hefeweißbier Dunkel nog goud in de categorie Duitse tarwebieren bij de World Beer Cup, dat ook wel gezien wordt als de ‘Olympische Spelen van het bier’. In 2021 stroomde in totaal ruim 403 duizend hectoliter uit de tanks van Weihenstephaner en bedroeg de omzet ruim 38 miljoen euro. De brouwerij zet ook stevig in op groei over de grenzen en heeft hier een duidelijke strategie voor; Weihenstephaner probeert eerst voet aan de grond te krijgen in de gastronomische sector, om vervolgens de stap naar het grotere publiek te zetten. Deze tactiek heeft onder meer vruchten afgeworpen in Israël, dat nu het derde belangrijkste exportland voor de brouwerij is. Duitsland zelf blijft echter de belangrijkste afzetmarkt voor Weihenstephaner, dat naast Freising ook Bräustuben heeft in Berlijn en Wiesbaden.
Fotografie: Weihenstephaner
Blijf op de hoogte!
Eén keer per week het actuele en relevante cafénieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
